طلا یکی از فلزات باارزش است و کاربرد زیادی در صنعت تولید انواع زیورآلات دارد و به‌دلیل رنگ و جلای جذاب، طرفداران بسیار زیادی را به خود جذب کرده است. یکی از مواردی که معمولا در تست طلا کاربرد زیادی دارد، سنجیدن وزن قطعه طلا است مخصوصا در خرید طلای دست دوم. ممکن است این جمله به گوش شما نیز خورده باشد که طلا به مرور زمان مقداری وزن را از دست می‌دهد. برای یافتن پاسخ و دلیل قطعی کم شدن وزن طلا، این مقاله را مطالعه کنید.
وزن طلا چه اهمیتی دارد؟
هنگام خرید طلا توجه به وزن آن بسیار مهم است زیرا وزن طلا با قیمت تمام شده طلا رابطه مستقیم دارد. پس باید این نکته را به‌یاد داشته باشید تا نیازی به پرداخت هزینه‌های بالا نباشد و اگر به‌طور مرتب از طلا استفاده می‌کنید، طلای ضخیم‌تر و سنگین‌تر بهتر است زیرا مقاومت بیشتری در برابر ضربه دارد.
آیا وزن طلا تغییر می‌کند؟
وزن طلا با جرم آن برابر است و از آنجایی که جرم یک جسم تحت هر شرایطی ثابت است و مقدار ماده آن تغییر نمی‌کند، وزن طلا نیز در شرایط عادی تغییر نمی‌کند و کم شدن وزن طلا، با جدا شدن بخشی از طلا امکان پذیر است. از طرف دیگر، طلا فلزی خنثی است، به این معنی که به سادگی و در شرایط معمولی با مواد دیگر واکنش نشان نمی‌دهد و نگرانی بابت کاهش وزن طلا بیهوده است.
البته ذکر این نکته ضروری است که برخی عوامل باعث کم شدن وزن طلا می‌شوند. دلایل زیر به‌وضوح ثابت می‌کنند که چرا وزن زیورآلات اصل به مرور زمان کم‌تر می‌شود.
1- ساییدگی طلا
وزن طلا در اکثر شرایط ثابت است و در اثر سایش بر اثر استفاده طولانی مدت و خراش دیدن با اجسام خارجی کم می‌شود. در خراش‌های زیاد تغییر اندکی در وزن طلا مشاهده خواهد شد. البته ذکر این نکته لازم است که در شرایط خراشیدگی کاهش وزنی در طلا روی نمی‌دهد و فقط میزان طلای آن قطعه کاهش می‌یابد.
از طرف دیگر، طلای خالص فلز نرمی است و حتی در شکل آلیاژی که در صنعت طلاسازی کنونی به کار می‌رود، چندان ماده سخت و محکمی به شمار نمی‌رود و در نتیجه، به مرور زمان دچار ساییدگی می‌شود، مخصوصا در مجاورت مصنوعاتی سخت‌تر همانند استیل.
به‌عنوان مثال انگشترها به‌دلیل تماس دست با محیط اطراف بیشتر در معرض سایش و خراشیدگی قرار می‌گیرند. با قرار دادن دست روی سطوح سخت مثل سرامیک یا سنگ، حمل وسایل فلزی و حتی ضربه زدن به وسایل مختلف لایه نازکی از سطح انگشتر برداشته می‌شود. در درازمدت این لایه وزن قابل‌توجهی پیدا می‌کند و در نتیجه اختلاف واضح وزن پدیدار می‌شود.
2- جلا دادن
فرآیند پولیش فلز را از بین می‌برد و نباید به دفعات زیاد در طول عمر قطعه انجام شود. هنگام جلا دادن زیورآلات، بسیاری از طلاسازان لایه رویی را می‌تراشند که باعث کاهش وزن نهایی طلا می‌شود.
3- تبدیل جواهرات
دلیل دیگر ساختن زیورآلات جدید با یک اکسسوری طلایی کنونی است که در فرآیند تغییر شکل و تولید نمونه جدید، مقداری طلا از دست می‌رود که به آن طلای ریزشی می‌گویند. هنگام تولید جواهر جدید از طلای اولیه و در مرحله سوهان زدن به طلا، قسمتی از وزن طلا طی جلا دادن از دست خواهد رفت. در این‌صورت نیز نمونه جدید وزن کمتری نسبت به نمونه اصلی خواهد داشت.
ترفندهایی برای جلوگیری از کم شدن وزن طلا
به کمک ترفندهای زیر، خطر کاهش جرم طلا بر اثر سایش و دیگر فرایندهای فیزیکی را به حداقل برسانید:
1- نگهداری تمامی قطعات طلا و جواهرات به‌صورت جداگانه
به‌دلیل تفاوت در میزان سختی قطعات مختلف طلا، باید طلا و جواهرات خود را از هم جدا کنید تا یک قطعه طلا یا سنگ روی سنگی دیگر یا زنجیر طلا خراش ایجاد نکند. به‌همین دلیل، نگهداری آنها جدا از هم و در یک جعبه جدا توصیه می‌شود. بدین منظور، باید زنجیرها در حالت آویزان قرار گرفته یا در جعبه‌های بلند بدون هیچ‌گونه پیچ‌خوردگی نگهداشته شوند. گوشواره، دستبند و دیگر زیورآلات را نیز از هم جدا کنید و در جعبه‌های مخصوص خودشان قرار دهید.
طلا را لای یک لایه دستمال کاغذی پیچیده و داخل جعبه بگذارید. سپس طلای بعدی را لای دستمال کاغذی پیچیده و دخل جعبه قرار دهید و به‌همین شکل تمام زنجیرهای طلا، دستبندهای طلا و دیگر زیورآلات طلا را داخل دستمال پیچیده و در جعبه قرار دهید که طلاها به‌دلیل روی هم قرار گرفتن ساییده نشوند و از وزن آنها کاسته نشود.
2- نگهداری زیورآلات طلا در کیسه‌های نخی
برای محافظت بهتر از طلا، آنها را ابتدا درون دستمال‌ها یا پارچه‌های نخی پیچیده و سپس در جعبه مخصوص قرار دهید. با این روش، زیورآلاتی که مروارید دارند کاملا سالم خواهند ماند و هیچ خط و خراشی روی دانه‌های مروارید ایجاد نخواهد شد.
3- عدم استفاده از طلا در استخر یا دریا
یکی از راه‌های مراقبت از طلا و جواهر عدم شناکردن با زیورآلات در آب استخر یا دریا است. مقدار کلر موجود در آب استخر به طلا و سنگ‌های قیمتی روی جواهرات آسیب می‌رساند و نمک موجود در آب دریا علت خوردگی طلا و جواهرات است.
4- نگهداری طلا و جواهرات دور از مواد شیمیایی
زیورآلات را نباید در تماس مستقیم با آب یا مواد شیمیایی و شوینده‌ها نگهداشت. زیرا شوینده‌های شیمیایی، پاک‌کننده‌های آرایشی یا تافت مو و عطر همگی موجب کدر شدن و خورده شدن طلا و در نتیجه کاهش وزن آن می‌شوند. زیور آلات را با دستمال نرم پاک کنید زیرا نمی‌دانید درجه شکنندگی آنها چقدر است. عطر و ادکلن نیز اثر منفی زیادی روی طلا و جواهر خواهند داشت و نباید عطر و ادکلن را روی جواهرات خود اسپری کنید.
جمع‌بندی
تغییرات شیمیایی سبب تغییر وزن طلا نمی‌شوند. در طلا با عیار پایین، دیگر فلزات نیز به میزان قابل‌توجهی استفاده شده‌اند که باعث کم شدن وزن طلا می‌شود. اما وزن طلای خالص موجود در آن هیچ تغییری نخواهد کرد. به‌عنوان مثال، طلای 18 عیار به بالا به خاطر درصد بالای طلا به هیچ وجه در گذر زمان دچار کاهش وزن نخواهد شد.